نگاهی متفاوت به تاریخ بشریت

به جرات می‌توان گفت نوشتن مقدمه‌ای برای این فیلم از تحلیل آن دشوارتر است. فیلمی مستقل که نوشتن فیلمنامه آن نزدیک به ۴۰ سال طول کشید و جروم بیکسبی در روزهای پایانی عمر خود توانست فیلمنامه این اثر ماندگار را تمام کند. نوشتن مقدمه برای فیلمی موفق با کارگردان و بازیگرانی که هیچ کدام در حد و اندازه سلبریتی‌ها و بازیگران مطرح تاریخ سینما نیستند واقعا دشوار است. بیایید باهم نگاهی به کارگردان، نویسنده و بازیگر نقش اول بی‌اندازیم.

کارگردان: ریچارد شنکمن

متولد: ۱۹۵۸ در نیویورک

جوایز: ۷ جایزه فستیوالی

تخصص‌ها: کارگردانی، تهیه‎کنندگی و نویسندگی

ولی تا به امروز ۱۴ بار تجربه کارگردانی در سینما، تلویزیون و موزیک ویدئو ها داشته که به جرات می‌توان گفت به جز ۲گانه مردی از زمین هیچ‌کدام تجربه مطرحی نبوده‌اند.

در مقام نویسندگی هم ۳ فیلم تلویزیونی و ۳ فیلم سینمایی در کارنامه این کارگردان وجود دارد که بازهم هیچ کدام آثار قابل توجهی نیستند.

نویسنده: جروم بیکسبی

متولد: ۱۹۲۳ در کالیفرنیا

مرگ: ۱۹۹۸

تخصص‌ها: نویسندگی رمان، نویسندکی داستان کوتاه، نویسندگی فیلم و سریال

شاید مطرح ترین عنصر این فیلم نویسنده آن باشد جروم بیکسی به عنوان نویسنده رمان های علمی تخیلی نامی نسبتا آشنا به شمار می‌آید، و آثار همچون “بوسه و خون” ، “زندگی بد” و “چاله‌های اطراف مریخ” را خلق کرده و نویسنده چند قسمت از اولین سری سریال “پیشتازان فضا” بوده، وی به عنوان آخرین کارش “مردی از زمین” را برایمان به یادگار گذاشت.

بازیگر نقش اول: دیوید لی اسمیت

متولد: ۱۹۶۳

دیوید لی اسمیت همواره از بازیگران نقش‌های فرعی بوده، کافیست به کارنامه او نگاهی بی‌اندازیم با اولین نگاه متوجه اثر ماندگار “باشگاه مشت زنی” می‌شویم ولی هیچکدام از ما تصویری از او در این فیلم به یاد نداریم.حال که ۳ شخص اصلی فیلم را بررسی کردیم باید بار دیگر تاکید کنیم با فیلمی مستقل، پیچیده و عجیب درگیر خواهید شد، پس با ما همراه باشید.

ماجرای فیلم از جایی شروع می‌شود که جان الدمن استاد دانشگاه از تدریس استعفا داده و در حال ترک محل زندگیش است، دوستان و همکارانش یکی یکی به خانه او می‌آیند و داستان آغاز می‌شود، او ادعا دارد که از عصر پارینه سنگی زنده مانده و تاریخ گویا است.

بیایید یه لحظه مکث کنیم و نقسی بکشیم چرا که از این قسمت مقاله قرار است وارد دنیای جان الدمن شویم.

تمامی ۶ مهمان جان الدمن اساتید دانشگاه هستند هر کدام نماینده یک تفکر و یک تخصص، هری یک زیست شناس، ادیث پروفسور تاریخ و یک مسیحی، دن یک انسان شناس، سندی پژوهشگر تاریخ و معشوفه جان الدمن و در آخر جان باستان شناس و هنرمند به همراه شاگردش لیندا

حال تصور کنید بخواهید در مورد تاریخ انسان دروغ بگویید، بی تردید نمی‌توانید در مقابل چنین اشخاصی دروغی بگویید!

در طول ۸۹ دقیقه فیلم ما شاهد پرسش‌های این افراد برای رد ادعای جان الدمن و پاسخ‌های او به این سوالات هستیم.بیایید کمی عقب تر باز گردیم. ما از عصر پارینه سنگی ۱۴هزار سال فاصله داریم. وقتی ادعای جان الدمن وارد ماجرا می‌شود ما شاهد سوالاتی هستیم که بی تردید در ذهن خودمان شکل خواهند گرفت که به این نوع از پرسش و پاسخ سیر دیالکتیکی می‌گویند و اگر مطالعه‌ای درباره فلسفه داشته باشیم بی‌تردید به یاد مکالمه سقراط و مردم و فلاسفه آتن خواهیم افتاد. جایی سقراط به زیبایی برای تمامی سوالات جوابی منطقی و قانع کننده حتی برای افراد متعصب شهرش دارد.

درست حدس زدید جان الدمن به زیبایی تمام سقراط فیلم است.

زمانی که دوستانش سوالاتی را با تردید و یا حتی با ترس مطرح می‌کنند او بدون هیچ‌گونه ترس و اضطرابی پاسخ‌هایی می‌دهد که حتی این افراد که نمایندگان اقشار فهمیده جامعه امروزی هستند متحیر شده و توانایی رد صحبت‌های او را ندارند و تلاش می‌کنند شاید با سوالات بیشتر جان الدمن را به چالش بکشند.

این سوالات تمام سوالاتی است که در ذهن ما به عنوان بیننده نقش خواهند بست.

هری به عنوان زیست شناس سعی در تحلیل بدن او چگونگی زنده ماندش دارد، ادیث به عنوان یک مسیحی سعی در رد ادعای جان به وسیله انجیل دارد و پژوهشگران تاریخ و باستان شناسان جمع نیز سعی دارند برای پرسش‌های بی پاسخ خود از تاریخ پاسخی پیدا کنند و در همین زمان نیز تلاش می‌کنند ادعای جان الدمن را رد کنند.

در این زمان فیلم بی‌تردید ما را به درون سیاه‌چالی خواهد انداخت که راه خروجی از آن نداریم.

ما به عنوان بیننده حس همزاد پنداری با مهمانان پیدا خواهیم کرد و اینجاست که به جنگ با افکار خود خواهیم رفت، آیا تا به امروز عقیده و تفکر درستی داشته‌ایم؟ آیا صحبت‌های جان الدمن درست است؟ سوالات پرسیده می‌شوند و حتی لوکیشن فیلم تفییر نمی‌کند شاید با خود بگویید وارد چه بازی کثیفی شده‌اید و حتی شاید در اواسط فیلم از دیدن آن منصرف شوید، اما به من اطمینان کنید و ادامه بدهید. هنوز به شوک اصلی فیلم نرسیده‌ایم.

در ادامه لازم است بار دیگر تاکید کنیم نویسنده درحدود ۳۸سال درگیر ایده و نگراش این فیلمنامه بوده، و بی هیچ شکی او دانش عجیبی درباره ادیان، اساطیر داشته، جروم بیکسبی یک مسیر ایده‌آل و قابل درک برای تمام پیچیدگی‌های این فیلم پیدا کرده و در مواقع لازم به مخاطب خود سرنخ‌هایی می‌دهد تا به ادامه فیلم امیدوار شود. او سعی می‌کند با طرح سوالات و پاسخ‌ها ما را به سوی ریشه‌های پیدایش و بشریت ببرد. او ذهن ما را درگیر تمام هنجارها و تفکرات خود و اطرافیانمان می‌کند. سر آغاز کجاست؟

بیکسبی تلاش می‌کند تا ما را به چالش بکشد و در عین حال در فیلم به نظر می‌آید او با این فیلمنامه در تلاش است که پاسخی به سوالات خودش داده باشد.

او جان الدمن را همانند فرشته‌ای آسمانی خلق کرده، و یا حتی می‌توان گفت جان الدمن را تمثیلی از منجی‌اش دانسته، جان الدمن آمده تا همچون دانشمندان و فلافسه به سوالات بی‌جواب ما پاسخ بدهد، او آمده تا بیکسبی و مخاطبینش را به سوی جهانی جدید ببرد و یا شاید به سزرمین عدن.

جان الدمن با بازی بینظیر دیوید لی اسمیت همان شخصیتی است که مخاطب به آن نیاز دارد، کاریزماتیک، افتاده و سرسخت.

پیش از قسمت پایانی بیایید نام جان الدمن (john oldman) را از نظر لغوی بررسی کنیم. جان در زبان ایتالیایی به معنای خدای بحشنده است و ریشه عبری دارد، که یوحنا و یحیی باز می‌گردد، که هر دو اسم به کرات در کتب مقدس تمام ادیان تکرار شده است. الدمن هم که در این فیلم نام‌خواندگی جان است به معنای مرد پیر ترجمه می‌شود که خود تفسیری یک کلمه‌ای برای تمام فیلم است.

آماده شوید به قسمت پایانی می‌رویم

درست در زمانی که شاید از فیلم خسته شده‌اید

صحبت از یکی از تابلوهای ونگوک که در خانه جان الدمن است می‌شود و او می‌گوید یادگاریست از یک دوست قدیمی و باز هم شاهد تحیر و بحث میهمانان خواهیم بود، کمی جلو تر برویم چهره جان برای میهمان بیمار و پیرش آشناست و تاکید دارد جان الدمن را در گذشته دیده است. باز هم درست زمانی که با خود فکر می‌کنید که جان در تمام این مدت سعی در فریب شما داشته با سکانسی رو‌به‌رو می‌شویم که از گفتن آن برای جلو گیری از لو رفتن پایان فیلم معذورم.

نتیجه‌گیری:

فیلم مردی از زمین اثری ماندگار در سینمای مستقل به شمار می‌آید و به جرات ارزش چندبار دیدن را دارد، فیلمی که می‌تواند مخاطب عام خود را دچار چالش و مخاطبین خاص خود را آماده یک تجربه بی‌نظیر کند.

در آخر نیز باید بگویم این فیلم عجیب است، نه به اندازه آثاری همچون دندان نیش و یا موتورهای مقدس اما مسیری را دنبال می‌کند که تمام تفکرات ما را به چالش می‌کشد.